Warsztaty literackie w bibliotece Goethe Institut dla uczniów z klasy 2h

W zaproszeniu przygotowanym przez bibliotekę Goethe Institut czytamy:„Czy protagonista arcydzieła może być postacią przeciętną? I dlaczego Hans Castorp, główny bohater Czarodziejskiej góry, jest tak zwyczajny, że nawet narrator powieści bagatelizuje jego wyjątkowość? Gdzie w kanonicznej, erudycyjnej powieści, mającej status literackiej klasyki XX-wieku, jest miejsce na żart i humor? ”

Czytanie arcydzieła nie musi, a nawet nie powinno, ograniczać się do czytelniczej powagi. Dlatego podczas warsztatów zatytułowanych „Przeciętny bohater arcydzieła. O powieściowych sztuczkach Thomasa Manna” rozmawiano o śmiechu, nie zawsze widocznym na pierwszy rzut oka, ale niezbędnym, by potraktować zwykłego, nie wyróżniającego się niczym bohatera jako postać zaskakującą, wciąż bliską naszym doświadczeniom. Uczniowie przyjrzeli się literackim sztuczkom niemieckiego pisarza, który w monumentalnym dziele nieustannie gra z ideą wielkości, ze schematami edukacji, ze sposobami opowiadania historii. Czego uczą nas losy młodego Hansa Castorpa? Być może najważniejsza lekcja z ich poznania to pochwała krytycznej przekory wobec łatwo przyjmowanych za oczywiste idei i schematów myślowych. Szczególnie dziś gotowość do udziału w takich lekcjach wydaje się niezbędna.

Warsztat literacki dla uczniów z klasy 2h medialno-prawnej w dniu 6 czerwca 2025 roku poprowadziła dr Katarzyna Trzeciak, krytyczka i badaczka literatury, doktor literaturoznawstwa, wykładowczyni w Katedrze Krytyki Współczesnej UJ, autorka publikacji naukowych, współredaktorka podcastu krytycznoliterackiego „Book’s not dead”.

Zajęcia te były częścią cyklu wydarzeń, które Goethe-Institut w Krakowie wraz z Księgarnią De Revolutionibus Books organizuje z okazji stu pięćdziesiątej rocznicy urodzin Thomasa Manna, niemieckiego prozaika i eseisty, laureata literackiej Nagrody Nobla w 1929, uznawanego za najwybitniejszego pisarza niemieckiego pierwszej połowy XX wieku i jednego z najznamienitszych, obok Goethego, w dziejach literatury niemieckojęzycznej.

Goethe Institut  przygotował także blok tematyczny z okazji 150 rocznicy urodzin Thomasa Manna, zachęcając do odkrywania różnych wcieleń pisarza i szukania odpowiedzi na pytania: Co go inspirowało i poruszało? I dlaczego jego dzieła wciąż są aktualne? Odpowiedź tutaj

Poniżej przedstawiamy opinie uczennic z klasy 2h po odbytym spotkaniu: Liwia Śmiałek pisze: „Spotkanie dotyczące ,,Czarodziejskiej góry” Thomasa Manna stało się dla nas pretekstem do dyskusji nad temat literatury. Zaczynając chociażby od tego, jakie emocjonalne znaczenie ma słowo arcydzieło, za które uważana jest powieść Manna. Czy słysząc to słowo czujemy natychmiastową chęć zapoznania się z nim, czy raczej obawę, że nie odnajdziemy w tekście tego samego co reszta świata? Dalej, w rozmowie o tym, co uważamy za przyjemną książkę, doszliśmy do wniosku, że książki są dla nas przyjemne, bo pokazują coś, co już znamy. Powinniśmy zatem sięgać raczej po więcej tych ,,nieprzyjemnych utworów”, które mogą pokazać nam nowy punkt widzenia. Dr Trzeciak zwróciła również uwagę na poczucie humoru obecne w „Czarodziejskiej górze”. Skoncentrowane na ironii i czarnym humorze, łamiące pewnego rodzaju znane nam normy moralne, pojawiające się często w miejscach, które mogłyby być uznane za niestosowne – na przykład w rozmowach o śmierci. Dostrzegliśmy jak ważnym była  refleksja autora właśnie na temat śmierci podczas wojny, którą uznał za bezsensowną.  W żaden sposób nie heroizował śmierci młodych osób, ukazywał ją raczej, według mnie jako symbol zmarnowanego potencjału. Rozmawiając mogliśmy poznać skomplikowany świat ,,Czarodziejskiej góry” – świat pełen refleksji filozoficznych, świat łamiący znane nam normy, stawiający czytelnikom nowe wyzwania. Spotkanie było według mnie bardzo interesujące, dające przestrzeń do szerokiej dyskusji i dodatkowo miało miejsce  dokładnie w dzień 150 rocznicy narodzin autora tego arcydzieła.”

Dla Julii Hanusiak „Spotkanie poświęcone „Czarodziejskiej górze” Thomasa Manna było niezwykle inspirującym i intelektualnie pobudzającym doświadczeniem. Książka, choć wymagająca i obszerna, otworzyła pole do bardzo głębokiej dyskusji  zarówno na temat sensu życia, śmierci, choroby, jak i filozofii czasu oraz przemiany duchowej człowieka.
Pani dr Katarzyna Trzeciak prowadziła spotkanie w interesujący sposób, przybliżyła kontekst powstania dzieła oraz sylwetkę samego autora, co pomogło lepiej zrozumieć motywy i symbolikę powieści. Szczególne wrażenie zrobiła analiza postaci Hansa Castorpa jako reprezentanta zwykłego człowieka w konfrontacji z ideami przekazywanymi m.in. przez Naphtę i Settembriniego. Dyskusja z uczniami była żywa i różnorodna,  niektórzy skupiali się na warstwie filozoficznej, inni podkreślali aktualność pewnych wątków (np. izolacji, choroby i oderwania od rzeczywistości). Padły też  głosy krytyczne, dotyczące momentami nużącego tempa narracji, co również wzbogaciło wymianę opinii. Podsumowując, spotkanie było wartościowe nie tylko dla miłośników literatury klasycznej, ale również dla osób szukających głębszych refleksji nad kondycją człowieka.”

Organizacja, opieka: prof. Anna Czepiec-Mączka, prof. Ewa Wach-Czubińska